{{ showmenu }}

Wat houtbouw zal stimuleren is het gewoon doén

Daan Bruggink richtte in 2007 ORGA Architect op vanuit één visie: biofilisch en biobased bouwen is de toekomst. De focus bij het bouwen en verbouwen van woningen en bedrijven richt zich nu veelal op het energieprobleem. Echter kampen we ook met problemen als CO2-uitstoot, de stikstofcris én de spoedige tekortkoming grondstoffen. Daarom is het volgens hem van belang dat we overschakelen op bouwmaterialen die van nature snel weer terug groeien, zoals hout. We spraken met hem over de bouwwereld van nu, later én hoe hij als architect nu hout inzet als investering in de toekomst.

Hoe ziet de bouwwereld er over tien jaar uit? En welke rol speelt hout daarin?
“Als je naar de bouwwereld kijkt, zie je dat we in drie transities zitten: de energie-, materialen- en gezondheidstransitie. De energietransitie begon eigenlijk al met de club van Rome, dat voorbeeld gebruik ik wel vaker in mijn presentaties, en daar zijn we eigenlijk al bijna. Maar waar we echt middenin zitten is de materialentransitie zoals houtbouw en cradle-to-cradle. De derde die eraan zit te komen is de gezondheidstransitie. Als je tien jaar vooruitkijkt dan zullen we wat betreft materialen al bijna geheel zijn geswitcht naar biobased materialen zoals hout, maar zullen we ook veel meer bezig zijn met onze gezondheid en die van onze leefomgeving. Denk bijvoorbeeld aan fossiele grondstoffen en giftige materialen. Nu zit er in veel producten nog lijm en andere rommel, dat zal dan wel anders zijn.”

©ORGA Architects


En wat denk jij dat er nodig is om daar over 10 jaar te komen?
“Dit zal deels vanzelf gaan omdat men hier steeds bewuster van wordt door factoren als de coronapandemie en de veranderingen in de natuur. Maar wat er écht voor nodig is, is laten zien hoe er ook gebouwd kan worden. En dat is ook wat wij bij ORGA Architect doen. In plaats van mee te doen aan onderzoeken en studies wat mooie documenten oplevert, gaan we aan de slag om te bewijzen dat het kan. We zien dat het maatschappelijke vraagstuk terugkomt. Wat houtbouw zal stimuleren, is het gewoon doén. Ontwikkel het en voer het uit.”

 

©Ruben Visser en ORGA Architects_De Verwondering

“Als je namelijk goed met hout bouwt,

is het veel sneller en lichter.”

Wat zijn de grootste uitdagingen op dit moment in de bouwwereld?
“Al klinkt het wat generaliserend: het conservatisme in de sector. Dat ligt vooral bij de uitvoerende partijen, want zij zijn verantwoordelijk voor wat er wordt gebouwd. Dat stimuleert natuurlijk geen vernieuwing, want waarom zou je iets nieuws proberen als je weet dat het oude, bouwen met traditionele materialen, goed werkt en goed gaat? Daardoor zijn ze minder snel geneigd om iets nieuws te proberen zoals houtbouw.

Daarnaast is al heel lang een staal- en betonlobby gaande, maar er is pas sinds een aantal jaar een houtlobby. Die houtlobby moet zich echt gaan hardmaken om te laten zien waarom het zo goed is om met hout te bouwen. Dit zal voor een deel ook komen vanuit maatschappelijke ontwikkelingen, maar dat er tegengewicht nodig is, is duidelijk.

Wat je men vaak hoort zeggen als uitdaging betreft bouwen met hout, wat eigenlijk flauw is, is kosten. Als je namelijk goed met hout bouwt, is het veel sneller en lichter. En dankzij de andere vele voordelen is het uiteindelijk helemaal niet duurder. Je zou bijvoorbeeld ook kunnen kijken naar de gezondheid van bouwen met hout, en het ziekteverzuim dat het daarmee bespaart of productiviteit van mensen.”

Komt dit omdat mensen niet genoeg kennis hebben om naar het hele plaatje te kijken?
“Dat hangt ervan af aan wie je het vraagt. De uitvoerende partijen hebben altijd drie punten die ze aankaarten tegen het bouwen met hout: het kan niet, het is te duur, en we kunnen geen garantie geven op het kwaliteitsbehoud in de toekomst. Die drie weten wij altijd te tackelen. Het kan, kijk maar eens naar onze projecten, wij doen het ook. Ieder project kost veel geld, dus daar weten we echt wel een oplossing op te vinden en we geven ze de tijd om mee te denken hoe biobased materialen binnen hun garantie vallen.”

Op welke manier is bouwen met hout anders dan traditioneel bouwen in jouw ogen?
“Het is heel anders, naast dat het veel voordelen heeft, is het vooral in de opzet van een project anders. Dit is makkelijk op te lossen. Het belangrijkste is dat je moet denken in hout. Je ziet dat een aannemer nog worstelt, waar ze bijvoorbeeld hout allemaal kwijt kunnen en in welke hoeveelheid. Door met de juiste partijen te werken, wordt het makkelijker om hout toe te passen in een project.”

Je benoemde het conservatisme in de sector al, hoe denk je dat dat bij de architecten en bouwers van de toekomst zit?
“Jonge studenten zijn veel meer bezig met duurzaamheid en dus ook met hout als bouwmateriaal. Ik krijg bijvoorbeeld vaak de vraag van studenten of ze mij mogen interviewen, of dat ze graag hun afstudeerproject bij ons willen doen. Je merkt dat de al bestaande architecten, die in principe niet verplicht zijn om zichzelf bij te blijven scholen, hier wel vaker mee bezig zijn of hier in mee gaan, maar nog niet zoveel als de nieuwe generatie. In mijn tijd in de opleiding was er nauwelijks les in bouwen met hout.”

©Ruben Visser en ORGA Architects_De Verwondering

“Het project dat er voor mij écht uitspringt, is de Verwondering,

een basisschool in Almere.”

Als je kijkt naar jullie eigen werk, welk houtbouwproject zou je dan uitlichten?
“Ieder project is weer anders. ‘Natuurlijk Wonen’, een woonensemble bestaande uit biobased materialen, was een mooi project met hele hoge ambitie en dus vrijheid. Maar het project dat er voor mij écht uitspringt, is de Verwondering, een basisschool in Almere. Dit project sluit volledig aan op onze biobased en biophilic-visie, en heeft in 2021 de Gouden Kikker gewonnen. Dit is de award voor het meest duurzame gebouw van Nederland.

Het gebruik van natuurlijke materialen heeft een enorm positief effect op de gesteldheid, de concentratie en het leervermogen van kinderen. Je wil hen zoveel mogelijk laten opgroeien in de natuur, dus we hebben gekeken hoe we dit optimaal konden toepassen in het gebouw. Daarom word je in dit project omgeven door hout.”

Waar in dit project is er allemaal hout toegepast? En welk soort hout?
“We gebruiken sowieso altijd FSC of PEFC-hout om te garanderen dat het hout duurzaam is. Voor de constructie gebruikten we vurenhout of gelamineerd lariks-hout. We hebben in dit project verschillende bouwprincipes toegepast met hout om te laten zien wat er mogelijk is: CLT, Houtskeletbouw en spanten en liggers systeem. De afwerking van een gebouw is heel variërend, maar we proberen waar kan te kiezen voor lokaal hout uit Nederland of West-Europa.

In de school kom je hout eigenlijk overal wel tegen. Denk aan de trappen, kozijnen en deuren. Maar ook de binnen glijbaan, de gevelbekleding en de brug en speelvoorzieningen buiten.”

 

©Ruben Visser en ORGA Architects_De Verwondering

“Zoek naar de voordelen, maar ik raad ook vooral aan

om houtbouwprojecten te gaan bezoeken.”

Klinkt als een mooi project! Kijkend naar de toekomst: welk project zou je ooit nog eens willen realiseren?
“Dan kan ik heel breed gaan, maar we hebben altijd wel next level projecten op de horizon staan. Dit begon met een woonzorginstelling, toen dacht ik al WOW! Dit werd later een tandartspraktijk die genomineerd werd voor een Internationale Biophilc prijs en kwam uit bij de school en Gemeentewerf die onlangs is opgeleverd.

We zijn nu bezig in Rotterdam met een hoogbouw project, dat is een groot project. Ook zijn we bezig met een uitvaartcentrum dat helemaal biophilic gebouwd gaat worden, dat wordt ook wel echt next level. In het buitenland lijkt me ook heel leuk omdat je daar hopelijk makkelijk, mooiere keuzes kan maken. Je hebt in het buitenland veel minder te maken met een bestemmingsplan dat in de weg kan zitten. Het kan ook moeilijker zijn door andere regelgeving maar er is wel meer uitdagingen qua omgeving zoals bouwen in de heuvels, daar kan je echt mooie dingen maken.

Waar kan iemand die nog nooit gebouwd heeft met hout het beste beginnen als hij/zij dit ziet als een grote uitdaging?
Klinkt flauw, maar start gewoon eens met zoeken op Google.  Zoek naar de voordelen, maar ik raad ook vooral aan om houtbouwprojecten te gaan bezoeken. Zo kan je zelf beleven wat voor indruk het op je kan maken, wat het biophilic aspect met je kan doen. Het geeft een fijn gevoel als je zo’n gebouw of huis binnenkomt, of dit nu een mooi groot project is of juist een normale woning. Dat heeft ook een enorme overtuigingskracht.

©Ruben Visser en ORGA Architects_De Verwondering

©Ruben Visser en ORGA Architects_De Verwondering

Benieuwd naar de nieuwe kijk op bouwen van andere toonaangevende architecten en bouwers?

Nieuwe kijk op bouwen