Hout beschermt zichzelf bij brand .

De vooroordelen over de brandveiligheid van houten bouwelementen zijn groot en hardnekkig. Tijd om deskundige Wim de Groot, projectleider houtconstructies, bouwfysica, bouw- en houtinspecties bij SHR uit te laten leggen hoe het nu echt zit.

Brandgedrag van het materiaal hout
Bij brandveiligheid gaat het over twee dingen; het materiaal en de regelgeving. Hout beschermt zichzelf bij brand doordat het verkoolt. Dat is een eigenschap van het materiaal en verschilt per houtsoort. De inbrandsnelheid van lichtere houtsoorten, zoals naaldhout, is hoger dan van zwaardere loofhoutsoorten zoals eiken en tropisch hardhout, die minder snel inbranden.

Een houten bouwelement, een plank bijvoorbeeld, doet dus hetzelfde als een boom in het bos. De buitenlaag van de boom verkoold en vormt zo een beschermlaag voor de binnenkant van de boom. Daardoor brandt het heel erg langzaam. Dat geldt dus ook voor een houten plank.

Zodra je benzine in de fik steekt, brandt het meteen en heftig, dat is bij die houten plank dus niet zo. Het volledig verbranden duurt lang, omdat het hout langzaam energie afgeeft. Misschien ken je het wel; je wilt een houten balk boven een kampvuur doormidden branden, omdat de stukken er dan makkelijker op passen. Dat kost echt moeite en duurt veel te lang. Dit komt omdat de binnenkant van een boom dus niet brandt. En wellicht ook herkenbaar, zodra je de plank uit het vuur trekt, dooft-ie meteen weer. Het vuur heeft zowel energie als zuurstof nodig en dat is er op dat moment niet meer voldoende.

“De brandweer rent zonder schroom een brandend houten gebouw binnen, terwijl ze dat bij een stalen gebouw na een uur al niet meer goed durven.”

Houtconstructies blijven bij brand enorm lang intact
Je herinnert je vast de akelige beelden van de aanslag op het World Trade Center in New York. Het vliegtuig vloog naar binnen en het gebouw bleef staan. De Twin Towers stortten echter alsnog vrij snel in omdat het staal in korte tijd zijn sterkte en stijfheid verloor als gevolg van de hitte van de brandende kerosine van het vliegtuig.

Waarom rent de brandweer dan zonder schroom een brandend houten gebouw binnen, maar laten ze dat liever uit hun hoofd als het gebouw van staal is? Dat heeft alles te maken met de constructie van het gebouw. De brandweer weet namelijk dat de eigenschappen van staal boven een temperatuur van 400°C snel afnemen en de constructie daardoor in elkaar zakt.

Een houten constructie kan aan de buitenkant hebben gebrand, maar de eigenschappen van het hout áchter de koollaag blijven nagenoeg ongewijzigd. Het gevaar van instorten van houtconstructies is veel minder aanwezig. Het duurt namelijk echt een enorm lange tijd voordat de houtconstructie is afgebrand.

Regelgeving rondom brandveiligheid in de bouw
Nu komt de regelgeving om de hoek kijken. Het draait in de brandveiligheidseisen voor houten bouwconstructies namelijk om de inbrandsnelheid. Verzwakking van staal bij hitte is een typische eigenschap van dat materiaal. Bij hout wordt uitgegaan van de verkoling van de buitenkant. De doorsnede van het houten bouwelement neemt af, maar door de verkoling beschermt het daarmee de eigen kern. Hoe langer je een element brandwerend wil maken, hoe meer lagen hout je dus toevoegt. Des te meer lagen, des te langer de inbranding duurt en de constructie beschermd is: 30 minuten, 60 minuten of langer…

Brandwerendheidseisen zijn gericht op ‘brandoverslag naar het naastgelegen brandcompartiment’ en ‘in staat zijn om tijdig weg te komen’. Hoelang blijft de constructie overeind staan? En hoelang duurt het voor de brand aan de andere kant van het element is? Bij een vrijstaande woning zijn er weinig eisen, bij een woningscheidende constructie des te meer.

Je moet 60 minuten de tijd hebben om de woning uit te vluchten, volgens de geldende regelgeving. Een klassieke eikenhoutenconstructie voldoet hier, door zijn forse afmetingen, ruim aan. De houtskeletbouwconstructie wordt voorzien van plaatmateriaal en biedt naast afwerking dus ook brandwerendheid. Deze brandwerendheid op ‘scheiden en bezwijken van HSB’ is rekenkundig te bepalen volgens NEN EN 1995-1-2 of te bepalen door middel van testen.

Rookwerendheid
Overigens is het belangrijk te melden dat in de hele discussie rondom veiligheid, rook een prominente positie inneemt. Je hebt namelijk maar ongeveer 3 minuten om te zorgen dat je niet overlijdt bij rookinademing. Meestal word je bij brand namelijk overvallen door rook, waardoor je stikt. Er worden wel eisen gesteld aan de brandvoortplanting van de bouwconstructie, via een Europese brandklasse, maar er worden geen eisen gesteld aan de brandbaarheid van het bankstel of andere afwerking die zeer veel rookontwikkeling produceert. Dit is de reden dat de brandweer al jaren pleit voor het verplicht stellen van rookmelders via het Bouwbesluit. Rookwerendheid komt bij de beleidsmakers gelukkig ook steeds hoger op de agenda.

Tot slot: het verbranden van hout is niets anders dan het retourneren van CO2 aan de atmosfeer, die eerst tijdens de groeifase is opgenomen. Een oneindige cyclus…

Meer weten over de brandveiligheid van houten bouwelementen?
Alle leden van de NBvT, onderdeel van Centrum Hout, zijn KOMO-gecertificeerd. Dit certificaat – waarmee de brandwerendheid van de houten bouwelementen geborgd is – is op te vragen bij de fabrikant. Het ‘Handboek Houtskeletbouw’ biedt legio voorbeelden van wandopbouwen met brandeigenschappen. Volg je die, dan weet je dat het goed zit. Uiteraard adviseren timmerfabrikanten u graag over brandwerendheid in uw specifieke situatie.

Interview: Marlene Dekkers