Onlangs vond het webinar ‘Bouwen met hout, hoe doe je dat?’ plaats, georganiseerd door Het Houtblad. Tijdens de uitzending werden veel vragen gesteld. Wij selecteerden er een aantal, mét de antwoorden.
Als geschakelde woningen van kruislaaghout (CLT) gebouwd worden, hoe zit het dan met de woningscheidende wand qua (buren)geluid?
De algehele akoestiek is altijd een aandachtspunt bij houtbouw, omdat geluidstrillingen ook in de wanden kunnen doortrillen. Het beste is dan ook om geluid-ontkoppelde verbindingen te maken tussen de houten bouwdelen. Dit gebeurt met speciaal hiervoor ontwikkelde oplossingen zoals vilt of kunststof strips, die tussen de aan elkaar bevestigde delen worden gelegd. Speciale aandacht is ook vereist voor de geluiddemping van contactgeluid bij verdiepingsvloeren. In sommige gevallen is het aanbrengen van een geluiddempende laag (plaat- of isolatie- of mineraal) verstandig. Tegenwoordig zijn met houten vloersystemen eenvoudig geluidsisolatie niveaus te halen gelijk aan of beter dan bij traditionele vloersystemen. Contactgeluid bij woningscheidende wanden is in principe geen probleem, want er wordt over het algemeen een ankerloze spouw toegepast waardoor ook het klop- en boorgeluiden van de buren niet te horen zijn.
Hoe verhouden gelijmde houten constructies zich tot brandwerendheid?
Brandwerendheid is een norm voor het beschermen van de ene ruimte tegen branddoorslag uit de andere ruimte. Die norm is gegeven een aantal minuten (60, 90, 120 etc.). Het brandgedrag van hout, ook van CLT, dus meestal gelijmd hout, is bijzonder voorspelbaar. Hier is veel onderzoek naar gedaan. Er kan goed berekend worden hoe dik een CLT-laag moet zijn om de gewenste brandwerendheid te bereiken.
Hoe hoog kun je bouwen met houtskeletbouw (HSB)?
Met HSB kun je prima tot wel zes lagen bouwen, vooral wanneer je het geheel in hout uitvoert. Bij het meer gemengd toepassen van materialen is het aan te raden om niet veel hoger dan drie lagen te bouwen, dus precies een woonhuis. Houtconstructies hebben namelijk een zeker ‘krimpgedrag’. Het huis ‘zet zich’ binnen een paar weken na de bouw. Bij de hoogte en massa van een woonhuis blijft deze krimp beperkt tot een paar centimeter. Daar is in maatvoering goed rekening mee te houden als het gaat om de toepassing van andere materialen, zoals een gemetselde spouwmuur, kozijnen, en dergelijke. Bouw je hoger, dan kan hier met de juiste constructieve aandacht een goede oplossing voor gevonden worden.
Als de HSB nìet dragend is voor de constructie, is het natuurlijk een andere zaak. Wanneer de constructie van gelamineerde balken gemaakt is, of van CLT of bijvoorbeeld van beton of staal, dan kunnen HSB-gevelementen tot op grote hoogte worden ingezet.
Hoe zit het met houten hoogbouw (+30 meter), binnen of buiten Nederland?
Er is een soort race gaande om het hoogste houten gebouw, ook in Nederland waar in Amsterdam de bouw van HAUT inmiddels is begonnen, in Eindhoven (Dutch Mountains) en Rotterdam (SAWA) zijn plannen voor nóg hogere gebouwen. Ook in de VS, Canada en Australië wordt hoog gebouwd. Er zijn een aantal forse wolkenkrabbers in aanbouw, onder andere in Toronto, Ontario en Milwaukee.
Ook zijn er goede voorbeelden van hoogbouw in hout; zelfs de constructie is soms geheel in hout uitgevoerd, zoals bij het Noorse Mjøstårnet gebouw, dat 85,4 meter hoog is. Het is – met 18 verdiepingen – het hoogste geheel houten gebouw ter wereld. Op dit moment, want de grens is nog niet bereikt.
Kalkzandsteen kan tegen grond. Hout dat langdurig nat blijft, zal op den duur gaan rotten. Wat is hier de oplossing voor?
Inderdaad, optrekkend vocht uit de grond is niet goed is voor hout als bouwmateriaal. De oplossing is eenvoudig: houten gebouwen worden over het algemeen gebouwd op een fundering van gewapend beton.
Is houtbouw geschikt voor seriematige woningbouw, bijvoorbeeld ter vervanging van betoncasco?
Het antwoord is een volmondig ‘ja’. HSB en constructies met CLT vormen een prima alternatief voor betoncasco. Centrum Hout streeft naar opschaling tot 10.000 woningen per jaar in HSB, binnen afzienbare tijd. Dat is realistisch en haalbaar, ook al staat de teller nu op 1.500 woningen in HSB per jaar. De in prefab HSB-elementen gespecialiseerde fabrieken kunnen dat aan, maar voor de realisatie zijn veel aannemers en bouwbedrijven nodig. CLT is hierin een goede aanvulling op HSB.
Ziet de draagconstructie van houtbouw er anders uit dan die van beton- of staalbouw?
Hout, met name CLT, heeft een aantal bijzondere eigenschappen. Zo kan het in lengtes van wel 18 meter worden aangeleverd. Het Triodos-bankgebouw in Driebergen bijvoorbeeld ‘hangt’ op drie houten trappenhuizen die gebouwd zijn van zulke verticale platen. Dergelijke platen kunnen ook als overspanning zonder ondersteuning worden ingezet. Zo zijn er dus grote vrije binnenruimten te creëren. Ze kunnen eenvoudig uitkragen en dan bovenliggende verdiepingen dragen.
Moderatoren van het webinar waren Eric de Munck (Centrum Hout), Vincent Raadschelders (Raadschelders Bouwadvies) en Noud Paes (Paul de Ruyter Architects), olv Jan Maurits Schouten (hoofdredacteur Houtblad).
Meer vragen over bouwen met hout uit het webinar worden hier beantwoord. Het webinar is hier terug te zien. Nog meer vragen of wil je iets anders weten over bouwen met hout? Dat kan via de houtinformatielijn. Je kunt ook bellen: 0900-5329946 (€1/gesprek).
Castellum Hoge Woerd De Meern
Foto: John Lewis Marshall