Het besef is inmiddels overal wel doorgedrongen: we moeten zuiniger omgaan met onze aarde en alles wat ze te bieden heeft, als we er nog lang van willen kunnen genieten. Daarom is er veel aandacht voor terugwinning, herstel en hergebruik van producten. Hout(bouw) leent zich daar fantastisch voor.
De levensduur (gebruiksduur) van hout, houtconstructies en -producten kan namelijk worden verlengd door onderhoud, reparatie, behandeling en productontwerp, bijvoorbeeld om blootstelling aan vocht te voorkomen. Hoewel de cijfers per land verschillen, wordt tegenwoordig meer dan de helft van het gehele volume van hout in Europa na de gebruiksduur teruggewonnen. Stort wordt door wetgeving en belastingmaatregelen ontmoedigd. Ook groeit het besef dat hergebruik en recycling de bufferfunctie van CO2 in hout vergroot. Ontwikkeling van nieuwe processen en toepassingsmogelijkheden van houtvezel helpen daarbij.
Repareren in plaats van weggooien
Een belangrijke factor die de groei van houtrecycling in de EU stimuleert, is ambitieuze wetgeving op het gebied van verpakkingsafval. Hierin staat dat in 2020 15% van de houten verpakkingen moet worden gerecycled, 25% in 2025 en 30% in 2030. Door een combinatie van nieuwe verpakkingsregels en industriële ontwikkelingen, hebben sommige lidstaten deze doelstellingen al overtroffen, waarbij cijfers voor verpakkingsrecycling tot 70-80% werden bereikt. De pallet- en emballagesector behoort inmiddels tot de industrie die het best is ingesteld op terugwinning, herstel en hergebruik van zijn producten. Er is een hele bedrijfstak ontstaan om gebruikte houten pallets en kratten keer op keer nieuw leven in te blazen door vervanging van versleten en beschadigde delen met nieuw hout en meubelplaat. Dat is niet alleen efficiënt, maar vergt ook veel minder energie dan ingrepen om beschadigde kunststof pallets te recyclen of voor hergebruik klaar te maken.
Met oud hout maak je de mooiste dingen
Hout laat zich na het eerste gebruik voor tal van andere toepassingen terugwinnen en hergebruiken. Zo zijn oude balken en andere constructieve onderdelen zeer geliefd in de woning- en interieurbouw om bijvoorbeeld vloeren, tafels of keukenkasten van te maken. Hout gaat er met de jaren ook karakteristieker en beter uitzien. Daarom krijgen oude lambrisering, vloer- en meubelonderdelen vaak een tweede leven. Sommige gespecialiseerde bedrijven winnen zelfs oud hout terug om er nieuwe muziekinstrumenten van te maken met de klankkleur van oude exemplaren. Gezien de natuurlijke hoge duurzaamheid en economische en esthetische waarde vindt met name hardhout gretig aftrek bij hergebruik. Het wordt na eerste toepassing tot allerlei producten omgevormd, van meubilair tot tuinschuren, dakspanen (shingles), loopdekken, gevelbekleding en afrastering.
Gerecycled hout wordt nieuw plaatmateriaal
De sector die het aandeel van gerecycled materiaal in zijn producten het meest heeft laten groeien, is de plaatmaterialensector. In 1970 gebruikten spaanplaatproducenten volgens schattingen maar een derde gerecycled hout en tweederde nieuwe vezel. Tegenwoordig verkrijgt de plaatmaterialenindustrie van de EU ongeveer de helft van zijn grondstof uit oud- en resthout. Het is daarmee de op een na grootste gebruiker van gebruikte vezels. Sommige plaatmateriaalfabrikanten zijn inmiddels in staat om 100% zagerijrestanten en teruggewonnen hout te gebruiken.
De plaatsector produceert een divers aanbod veelzijdige producten op gebied van geperste houtvezels, zoals medium en high density fibreboard (HDF en MDF) en houtspaanders en -vlokken zoals oriented strand board (OSB) en spaanplaat. Die producten worden met de ontwikkeling van vocht- en brandwerende varianten ook steeds meer duurzaam en hightech. Ze kunnen zo in steeds meer toepassingen in de bouw worden gebruikt, maar ook in bijvoorbeeld meubilair en constructieve en niet-constructieve bouwelementen.
De koepelorganisatie European Panel Federation hanteert strikte normering voor het toegestane gehalte van verontreinigingen in eindproducten om ervoor te zorgen dat de geproduceerde producten milieuvriendelijk, veilig en herbruikbaar zijn.
Innovatie met afvalproducten
Europees onderzoek richt zich op nieuw en beter gebruik van afval en resthout. Dit heeft geleid tot een groeiend aanbod aan hout-kunststofcomposieten en materialen uit mengsels van gerecyclede polymeren, zaagsel en hars. Deze producten dragen bij aan vermindering van plastic in de afvalketen en worden gebruikt als terrasplanken, gevelbekleding en afrasteringen/hekken.
Demonteren en verplaatsen
Zowel de houtbewerking als -verwerkende industrie houdt bij productontwerp en -productie steeds meer rekening met terugwinning of hergebruik van de grondstof hout. De strategie van de bouwsector om de CO2-uitstoot te verminderen, leidt ertoe dat er al in de ontwerpfase steeds meer op hergebruik en recycling van materialen wordt gelet. Concepten als Industrieel Flexibel en Demontabel bouwen (IFD) maken demontage en verplaatsing van gebouwen of gebouwdelen en hergebruik van materialen aan het einde van de gebruiksfase eenvoudiger.
Bron: ‘Wood | Building the bioeconomy’ van CEI-bois